Ο «ΚΗΠΟΣ» ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ: STUDIOS, ΗΜΕΡΙΔΑ & WORKSHOP
Ο κήπος, θέμα με εξαιρετικό ενδιαφέρον και πολλαπλές προεκτάσεις στη σύγχρονη εποχή, αποτέλεσε, κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους 2017-18, αντικείμενο μελέτης στο Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστήμιου Αιγαίου. Πέραν των θεωρητικών μαθημάτων που εστίασαν στην εν λόγω θεματική (Ιστορία της Τέχνης και του Design), ο κήπος αποτέλεσε πηγή δημιουργικής έμπνευσης στα εργαστήρια του Σχεδίου-Χρώματος, καθώς και του Product Design. Στο πλαίσιο αυτό οργανώθηκαν, την άνοιξη του 2018, δύο ανοικτές εκδηλώσεις, μία ημερίδα και ένα workshop, πάνω στην ευρύτερη θεματική του κήπου, όπου συμμετείχαν διακεκριμένοι ομιλητές.
Εργαστήριο “Σχεδίου-Χρώματος (Studio I, II)”
Στα εργαστήρια Σχεδίου-Χρώματος, με διδάσκουσες τις Φλωρεντία Οικονομίδου και Έλσα Χαραλάμπους, οι φοιτητές απέδωσαν τη θεματική του κήπου σε δύο ενότητες. «Ο γιγάντιος κήπος του Χόκνεϋ» αποτελείται από εικαστικά ψηφιακά τυπώματα / archival prints. Γλάστρες φυτών φωτογραφήθηκαν από πολλές και διαφορετικές οπτικές γωνίες, οι οποίες -σε συνδυασμό με το υπερμεγέθες τύπωμα- μεταμορφώνουν τα ρεαλιστικά στοιχεία της πραγματικότητας. Το σύνολο των έργων σχηματίζει έναν φανταστικό κήπο. Τη δεύτερη ενότητα αποτελούν μεγάλα σε μέγεθος σχέδια με μελάνι. Οι φοιτητές ξεκίνησαν μελετώντας φυτά, με ελεύθερο σχέδιο και, στη συνέχεια, οργάνωσαν την τελική τους σύνθεση σε μεγαλύτερη κλίμακα με μελάνι.
Εργαστήριο “Product design (Studio VI)”
Ο κήπος ως βιομηχανικό προϊόν μαζικής παραγωγής για χρήση σε εσωτερικούς οικιακούς χώρους στις δυτικές μεγαλουπόλεις αποτέλεσε το θέμα του εργαστηριακού μαθήματος σχεδίασης βιομηχανικών προϊόντων του 6ου εξαμήνου, με διδάσκοντες τους: Χριστίνα Σκουλούδη, Ευγένιο Σκουρμπούτη, Δάνο Παπαδόπουλο, Βασίλη Παπακωστόπουλο, Σέργιο Φωτιάδη. Πέραν της λειτουργικής αξίας και της ευχρηστίας, κύριο ζητούμενο ήταν η εστίαση σε αισθητικές, συμβολικές, συναισθηματικές ή φιλοσοφικές αξίες, πράγμα το οποίο φαίνεται να μην έχει αποτελέσει ουσιώδη παράγοντα στη σχεδίαση των λιγοστών προϊόντων που προσφέρονται στην αγορά αυτή τη στιγμή, ιδίως εάν ληφθεί υπόψη ο πολιτισμικός πλούτος που εμπεριέχεται διαχρονικά στην έννοια του κήπου. Οι φοιτητές επιχείρησαν να αναδείξουν τον κήπο ως μέσο καλλωπισμού του χώρου, εργοθεραπείας, ψυχοθεραπείας, εκπαίδευσης, ψυχαγωγίας κ.ά. αξιοποιώντας τα αποδεδειγμένα οφέλη της κηπουρικής και του πρασίνου.
Ημερίδα
H ημερίδα με θέμα: «Προσεγγίσεις του κήπου» πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 27 Απριλίου 2018, στο αμφιθέατρο του Α’ Γυμνασίου της Ερμούπολης Σύρου και είχε ως στόχο την ανταλλαγή απόψεων και την επαφή των φοιτητών, αλλά και όλων των ενδιαφερομένων, με διαφορετικές όψεις του κήπου. Είχε πέντε ομιλητές:
Η Ειρήνη Λεοντακιανάκου, Λέκτορας στην Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στην εισαγωγική της ανακοίνωση Ο κήπος στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, έκανε λόγο για τις συνέργειες του τμήματος. Στη συνέχεια, αφού αναφέρθηκε πολύ συνοπτικά στην πολλαπλή εννοιολόγηση και τους συμβολισμούς του κήπου, επιχείρησε μια διαχρονική εποπτική θεώρηση ευρωπαϊκών κήπων, σταχυολογώντας παραδείγματα του παρελθόντος και του παρόντος.
Στη συνέχεια η Φαίη Ζήκα, Αναπλ. Καθηγήτρια Φιλοσοφίας και Θεωρίας της Τέχνης στο Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην ομιλία της Ο κήπος ως κόσμος και μικρόκοσμος αναφέρει ότι μετά από μια σειρά περιπετειών στο παγκοσμιοποιημένο τοπίο του 18ου αιώνα, ο Καντίντ του Βολταίρου τελειώνει με την προτροπή «πρέπει να καλλιεργήσουμε τον κήπο μας». Ενώ ο Βολταίρος χρησιμοποιεί τον κήπο ως κριτική αντιπαράθεση στα δεινά μιας παγκοσμιοποίησης, η ίδια στοχεύει, με την ομιλία της, να αναδείξει πώς, μέσω της μετανάστευσης των φυτών και της καλλιέργειας, ο μικρόκοσμος του κήπου συνδέει το τοπικό με το παγκόσμιο, την εσωστρεφή ενασχόληση με ένα μικρό κομμάτι γης με ένα άνοιγμα στον ευρύτερο κόσμο και τη φύση εν γένει.
Η Δρ Ανίνα Βαλκανά, επιμελήτρια του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, στην ανακοίνωσή της: Εικαστικές και επιμελητικές προσεγγίσεις του κήπου, προέβαλε, μέσα από επιλεκτικά παραδείγματα, τη συνομιλία των σύγχρονων καλλιτεχνών και επιμελητών με ένα πλούσιο θεωρητικό και πολιτισμικό υπόβαθρο. Αναφέρθηκε, επίσης, σε οικολογικούς προβληματισμούς των δημιουργών, σε διαφορετικές προσεγγίσεις του χρόνου, απόλυτα συνυφασμένες με τους ρυθμούς της φύσης. Τέλος ο κήπος παρουσιάστηκε ως νοηματικό πεδίο που συνέχει συλλογικές δράσεις με καλλιτεχνικό ή/και κοινωνικό χαρακτήρα στον αστικό χώρο αλλά και ως φυσικός χώρος έκθεσης έργων τέχνης και υποδοχής πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Ο Παντελής Χανδρής, εικαστικός, Αναπλ. Καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, στην ομιλία του: Οι σκιές του κήπου, επεξήγησε γιατί δουλεύει με τους φοιτητές του το εν λόγω θέμα, εξαιτίας του πλούσιου εννοιολογικού του περιεχομένου και επειδή θεωρεί ότι η υλοποίηση του εικαστικού έργου απαιτεί καλλιέργεια αντίστοιχη με αυτή του κήπου. Στη συνέχεια, παρουσίασε σημαντικές εκθέσεις έργων του και ανέπτυξε την προβληματική του από τη σύλληψη έως και την υλοποίηση.
Ο Νίκος Παπαδόπουλος, εικαστικός, ανέπτυξε στην ομιλία του Flora Filopappou: ένα ταξίδι από την πόλη των Βράχων στον Κήπο, την ομότιτλη έκθεση που θα παρουσιάσει στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας. Η έκθεση αποτελεί καρπό έρευνας οκτώ ετών και παρουσιάζει τις αλλαγές του τοπίου στον Λόφο Φιλοπάππου ή την «Πόλη των Βράχων», όπως ονομαζόταν παλαιότερα. Για τον Παπαδόπουλο, η σημερινή εικόνα του λόφου παρουσιάζει έντονα τα χαρακτηριστικά ενός κήπου.
Workshop
Στο πλαίσιο της θεματικής του Κήπου επισκεύθηκε το Τμήμα μας η Έλλη Παγκάλου, εξαίρετη στην Ελλάδα – και όχι μόνον - αρχιτέκτων τοπίου, με σημαντικές δουλειές στο ενεργητικό της, η οποία πραγματοποίησε ένα ανοικτό, σε όλους, workshop, με τίτλο: «Στο βάθος... κήπος και άλλες ιστορίες» στο μάθημα studio IV (Product Design) την Τετάρτη 23 Μαιου 2018 στα εργαστήρια του Καζίνο. Επιπλέον της παρουσίασης του design των εξωτερικών χώρων του Κέντρου Πολιτισμού «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» - έργο το οποίο η Παγκάλου έχει εξ ολοκλήρου επιβλέψει – οι φοιτητές του studio είχαν την πολύτιμη ευκαιρία να συζητήσουν μαζί της πάνω στα project τους που είχαν ως θέμα τον κήπο.